131106 Aardsterren en kleine zwanen

Gewimperdeaardster061113
(Vermoedelijke) gewimperde aardsterren (
Geastrum fimbriatum, Sessile Earthstar) op wilg in het Prielenbos.
De gewimperde en de gekraagde aardster zijn de minst zeldzame soorten aardster.
Aanvankelijk ging ik ervan uit dat het een zeldzamere kleine aardster was, maar die zijn geen zes cm breed!

In het Prielenbos vond ik gisteren – na een tip van een lezeres – een aardster. Enigszins tot mijn verrassing.
Ik had altijd gedacht dat aardsterren uitsluitend in duinen en op zandgronden voorkwamen. Deze twee stonden echter
in dit kleddernatte moerasbos in het Zoetermeerse deel van het Noord Aa. Bovendien groeien ze – dacht ik –
altijd op de bodem of op dood hout, maar niet op ca. dertig centimeter hoogte op de stam van een wilg.

In ons land komen ca. twintig soorten aardsterren voor, de meeste zijn (erg) zeldzaam. De peperbus herken ik wel,
maar als ik andere aardsterren vind, schakel ik deskundigen in. Op de foto staan waarschijnlijk gewimperde aardsterren.
Aardsterren behoren tot de buikzwammen (Gasteromyceten). Als ze rijp zijn, scheuren de bolvormige zwammen open,
min of meer in een stervorm. De binnenste laag komt dan te voorschijn, een bolvorm met een opening aan de bovenkant.
In deze bol bevinden zich de sporen, de 'zaden', die bij lichte aanraking in een wolkje naar buiten komen.

Prielenbos071113
Het Prielenbos, een 'natuurbosje' in Zoetermeer. Prachtig! Hopelijk laten bestuurders deze mini-natuur ongemoeid.

Kleinezwanen051113
Dinsdag, 'mijn' eerste kleine zwanen (Cygnus bewickii, Cygne de Bewick, Bewick's Swan) van dit seizoen.
Rechts een knobbelzwaan (Cygnus olor, Mute Swan at the right), het verschil in snavelkleur en grootte is goed te zien.

Eind september werden de eerste kleine zwanen in ons land waargenomen. Kort daarna, vroeger dan in andere jaren,
werden ze ook al gesignaleerd in het Lauwersmeer en de Veluwemeren, waar ze zich te goed deden en doen
aan de knolletjes van fonteinkruiden. Als die op zijn of door hoog water niet meer met hun halzen bereikbaar,
trekken ze naar de polders, eten ze op de akkers resten van bieten, aardappelen, granen en ten slotte gras.

Al een paar weken had ik 'mijn' territorium afgespeurd naar deze lieflijke zwaantjes. Dinsdag een belletje:
er zitten zeven kleintjes in de Oostbroekpolder in Zoeterwoude! Een uur eerder was ik daar nog geweest, toen niets.
Nu waren ze dan gearriveerd. Kennelijk hadden ze een flink eind gevlogen want ze stonden/lagen voortdurend te slapen.

In de gehele wereld komen naar schatting 15.000 tot 20.000 kleine zwanen voor. Hun aantal neemt steeds verder af.
Ze broeden in Rusland, op de uitgestrekte arctische toendra's. Een belangrijk leefgebied is de Pechora-delta,
die op het ogenblik zo in het wereldnieuws is door de actie en arrestaties van Greenpeace tegen olieboringen.
In zachte winters overwintert ca. zestig procent van de totale wereldpopulatie kleine zwanen in Nederland!
Ik hoef hier dan eigenlijk niet bij te schrijven hoe groot de verantwoordelijkheid is die wij voor deze dieren dragen.

Geweizwam061113
Geweizwammen (Xylaria hypoxylon, Xylaire du bois, Candlesnuff Fungus) zijn van die leuke zwammetjes
die je heel vaak op stronken ziet staan. Ze zijn dan vertakt (als een gewei) en zijn licht van kleur (rechts op foto).
In deze tijd van het jaar breken de 'geweien' af en blijven zwarte, rechte zwammen over. Dat zijn de sporen,
die gevormd worden in de kleine 'kogeltjes' die dan (op de foto) te zien zijn, de zgn. peritheciën.
Over deze schimmel, een zakjeszwam, valt veel meer te zeggen, maar dat wordt dan wel erg technisch.

Grootschildmos061113
Groot schildmos (Parmotrema chinense, Chinese Parmotrema Lichen), een korstmos, ook in het  Prielenbos.

Zanglijster061113
Zanglijsters (Turdus philomelos, Grive musicienne, Song Thrush) zijn best schuwe vogels om te fotograferen.
Deze kwam in het Noord Aa behoorlijk dichtbij om maar van die lekkere meidoornbessen te kunnen snoepen.