Roodborst (Erithacus rubecula – Robin) dinsdag bij het Prielenbos.

Ons lieflijkste tuinvogeltje met zijn grote donkere kraalogen is het roodborstje.
Guitige kijkers, oranjerode borst, spits snaveltje, rank op de poten, mooie stem, wat wenst een vogel nog meer?
Het is dan ook de meest afgebeelde vogel op kerst- en nieuwjaarskaarten,
het wordt bezongen in veel liedjes, en ook ik wil het nieuwe jaar met de roodborst beginnen.
Mannen en vrouwen verschillen uiterlijk niet, ze zingen het hele jaar door,
het is zelfs een van de weinige soorten waarvan ook het vrouwtje zingt.

Nu het zo stevig vriest krijg je regelmatig de vraag: waarom vriest een vogel niet aan het ijs vast?
Dat gebeurt heus wel eens (zeker bij ijzel), maar toch niet zo heel vaak (als de vogel gezond is).
Vogels hebben namelijk een vernuftig systeem in hun poten waardoor ze ook in koud water kunnen staan,
hoewel meestal op een poot en de andere poot opgetrokken tussen de warme veren.

Warm bloed dat door de slagader loopt, stroomt vlak langs koud bloed dat uit de poot richting hart gaat.
Dat bloed wordt daardoor warmer terwijl het bloed uit de slagader dat naar de poten loopt, al wat kouder wordt.
Hierdoor staat dat bloed minder warmte af aan de buitenlucht en behoudt de vogel zo veel mogelijk warmte.

Man wilde eend (Anas platyrhynchos – Mallard, male) landt op het ijs
en trekt al snel zijn poten op tussen de warme veren. Dinsdag in de Meerpolder.

Bovendien ligt de ader waardoor terugkerend bloed stroomt,
’s winters midden in de poot waardoor er nog minder warmte verloren gaat.
(’s Zomers ligt die ader dicht tegen de buitenkant en wordt warmte aan de omgeving afgestaan.)
Verder zijn de bloedvaten dicht bij de kale poothuid ’s winters vernauwd. Er komt zo weinig bloed in de poten
dat het net voldoende is om ‘in leven’ te blijven en niet aan het ijs vast te vriezen.

Beter dan de kale poten is de vogelbuik geïsoleerd, door het verenpak.
Daarom zie je vogels vaak met hun buik op het ijs liggen
met de poten opgetrokken tussen de lekker warme buikveren.

*****
Recensie:

De wijsheid van vogels
Een geïllustreerde geschiedenis van de ornithologie

Tim Birkhead, uitg. De Bezige Bij 2008, € 39,90
Een interessant en zeer leesbaar boek over de geschiedenis van de ornithologie.