ANWB Vogelgids van Europa

Tekst en verspreidingskaarten
Lars Svensson

Illustraties en bijschriften
Killian Mullarney, Dan Zetterström
en Peter J. Grant (†)

Bewerking en vertaling
Arnoud B. van den Berg, André J. van Loon
en Frank G. Rozendaal

Uitgave
Kosmos Uitgevers, elfde, herziene, druk 2023
480 pagina’s, 14 x 20,5 cm
ISBN 978 90 439 3025 3
€ 42,50

Oorspronkelijke titel
Fågelguiden: Europas och Medelhavsområdets fåglar i fält, 1999

ANWB Vogelgids van Europa

Het eerste wat ik gedaan heb na ontvangst van de nieuwe ANWB Vogelgids van Europa was het plastificeren van de omslag. Op een boek dat je vrijwel dagelijks gebruikt, moet je extra zuinig zijn. Helaas zit om deze elfde druk niet meer de plastic hoes van vorige edities, die overigens door het vele gebruik kapot is.

Altijd spannend om een nieuwe uitgave van een vertrouwd boek te bekijken. Het is een herziene druk, aangepast aan de laatste inzichten over vogels. Uitgebreid met maar liefst 32 pagina’s, toch vrijwel even zwaar en dik, waarschijnlijk iets lichter papier gebruikt.

De ANWB Vogelgids staat internationaal al vele jaren aan de top van determinatiegidsen, met meer dan een miljoen verkochte exemplaren in 23 talen. Er staan meer dan negenhonderd vogelsoorten in uit Europa, Noord-Afrika en delen van het Midden-Oosten.

Een succesformule door de meer dan vierduizend haarscherpe tekeningen van vogels in alle verenkleden: adulte mannetjes en vrouwtjes, juveniele vogels, vogels in verschillende fases voordat ze volwassen zijn, vliegbeelden enz. Met streepjes en bijschriften worden de opvallendste kenmerken geaccentueerd wat de herkenning uiteraard vergemakkelijkt. Het voordeel van getekende vogels ten opzichte van foto’s is dat de opvallendste kenmerken benadrukt kunnen worden. Alleen de vrij nieuwe Vogels van Europa, de fotogids van Rob Hume c.s., kan de concurrentie met ‘de Svensson’ aan.

Er zijn vijftig nieuwe platen in de Vogelgids afgedrukt met tientallen nieuwe of bijgekleurde tekeningen, vrijwel allemaal verbeteringen/verduidelijkingen. Op de meeste nieuwe platen zijn de aanwijzingen aangescherpt en nieuwe inzichten toegevoegd, zoals het witte vlekje op de bovensnavel van de glanskop.

De ‘vernieuwde’ zwarte specht is minder geslaagd: nogal plomp (rug), ronde kop (is juist wat hoekig) en met te korte nek en te korte snavel. Ook is het verschil tussen juveniel mannetje en vrouwtje (als bij adult) verdwenen. De kaffergierzwaluw (Apus caffer) is hernoemd tot pijlstaartgierzwaluw, in het register is dat niet gewijzigd.

Diverse wetenschappelijke namen zijn aangepast aan de nieuwste taxonomische inzichten, zoals bij vinkensoorten. Verder zijn verwante soorten herschikt, in een logischere samenhang. De wouwen en de kiekendieven zijn bijvoorbeeld dicht bij elkaar gezet. Fazant en helmparelhoen zijn naar achteren verwezen naar Ingevoerde en (vermoedelijk) ontsnapte vogels. Het hoofdstuk Dwaalgasten is uitgebreid met meer afbeeldingen en tekst.

De soortbeschrijvingen, die door een aangepaste letter/witruimte nét iets prettiger lezen dan in de vorige editie, zijn voor determinatie in het veld onovertroffen. De verspreidingskaartjes geven niet alleen het voorkomen aan in broed- en wintergebieden maar ook de trekroutes. Waargenomen zeldzame soorten in Nederland en België zijn tot en met 2022 bijgewerkt.

Wat zou een vogelaar nog meer kunnen wensen voor determinatie van vogels in het veld? Hier en daar zouden er nog wel iets gedetailleerder tekeningen en/of beschrijvingen mogen zijn. Zoals het onderscheid tussen adulte lepelaars, of de status van de IJslandse grutto verhogen van ondersoort tot soort met diepgaander uitleg van de verschillen met de ‘gewone’ grutto, en zo zijn er nog wel meer mogelijkheden om details op te nemen zonder dat de gids dikker en (te) zwaar wordt.

De conclusie over deze nieuwste, en flink geactualiseerde, ANWB Vogelgids van Europa blijft hetzelfde als bij vorige uitgaven: het is de onbetwiste topper voor velddeterminatie van alle vogels en dwaalgasten in Europa en aangrenzende Aziatische en Afrikaanse gebieden. ‘De Svensson’ steekt nog steeds met kop en schouders uit boven alle andere gidsen met getekende vogels.

AdG, 9 november 2023