Dinsdag 17 februari 2004 – Hoe Groen is ons Hart?

Dit is een driedubbele aflevering van Vogeldagboek. Voor degenen die toch al weinig meer van onze politici verwachten: mijn veldwaarnemingen van vandaag staan onderaan. Voor degenen die wat meer over onze politici willen weten: lees hieronder verder.

Het Groene Hart van Holland (en heel veel andere gebieden) staat onder zware druk. De plannenmakers struikelen over elkaar in hun haast om brokken groen in beslag te nemen voor woningbouw, windmolens, economische activiteiten, een snelle trein, een ‘woud’, landbouwers en boeren verdedigen hun laatste bolwerken, natuurliefhebbers proberen te redden wat er te redden valt.

Valt er nog wel wat te redden? Je wordt wanhopig als je om je heenkijkt en alle plannen leest, je wordt verdrietig als je optelt wat er allemaal al verdwenen is. Woningen zijn nodig, onze economie moet blijven draaien, ons leefmilieu moet beschermd worden, we hebben melk en boter dus boeren nodig, we hebben spruitjes en tarwe dus landbouwers nodig, we willen recreëren dus hebben we maneges, golfbanen en sportvelden nodig. Wat we in directe zin niet echt nodig hebben zijn vogels, vlinders, planten, zoogdieren, dus die leggen het loodje.

Dit Vogeldagboek is geen aanval op woningbouwers, niet op planologen, zelfs niet op projectontwikkelaars hoewel ik bij hen weinig spoortjes groen heb bespeurd, niet op boeren die door alle regels nauwelijks meer broodbeleg kunnen verdienen, niet op landbouwers, niet op….. hoewel ál die categorieën ertoe bijdragen dat onze natuur in ijzingwekkend tempo verdwijnt, voorgoed. Niet voor niets is onlangs nog internationaal de noodklok geluid over het verdwijnen van onvervangbare waarden.

De schuld ligt bij de politiek. Doordat er geen samenhang bestaat tussen de plannen, iedereen op landelijk, provinciaal of gemeentelijk gebied zijn gang maar gaat, iedereen zijn stokpaardjes berijdt, is er een vrijwel onhoudbare situatie ontstaan.

Een simpel voorbeeld, ik kan er vele tientallen opnoemen: in Benthuizen/Hazerswoude ligt een klein natuurgebied, De Wilck, internationaal erkend als wetland vanwege het belang voor overwinterende en broedende (weide)vogels. En wat doet de gemeente? Die verleent vergunning om op zo’n twintig meter afstand van De Wilck een grote, hoge schuur te laten bouwen. Je houdt zoiets toch voor onbestaanbaar? Internationaal erkend natuurgebied, Zoeterwoude laat er klem tegenaan bouwen. Het zal ongetwijfeld legaal zijn, maar op je klompen kan je toch aanvoelen dat hier iets niet klopt?

(Ik ga niet in op wantoestanden zoals in Roelofarendsveen. Voor de onwetenden: zonder de gemeenteraad volledig te hebben geïnformeerd, heeft het dagelijks gemeentebestuur aan de rand van de Wijde Aa illegaal vakantiehuizen laten bouwen. Waarschijnlijk om doorslaggevende bezwaren van natuurorganisaties te voorkomen, zijn geen vergunningen aangevraagd. De Raad van State heeft deze handelwijze scherp afgekeurd. Worden nu de huizen afgebroken, zoals ik als particulier zou moeten doen als ik iets zonder vergunning zou hebben gebouwd? Welnee, de gemeente gaat als de gesmeerde bliksem de bestemmingsplannen wijzigen. Wanbestuur heet dat.)

Het gaat mij in De Wilck niet om het betrokken boerenbedrijf. Want geen enkel misverstand, boeren zijn/worden door de politiek gedwongen op een natuuronvriendelijke manier te boeren om de kost te kunnen verdienen. Door de (landbouw)boeren is de waterstand zo verlaagd (zware machines moeten op de landerijen kunnen) dat het onaantrekkelijk geworden is voor een veelsoortig(e) planten- en dierenrijkdom, er worden speciale grassoorten gezaaid voor een hoge productie maar daar groeit nauwelijks nog wat anders tussen.

Ik heb veel begrip voor de problemen van de boeren, aan de andere kant schuiven ze ook makkelijk de schuld op de regelgevers af. Bijvoorbeeld, initiatieven om tegen vergoeding natuurvriendelijk te maaien (waarbij jonge weidevogels gespaard worden), vindt maar mondjesmaat gevolg.

Ik pleit voor een samenhang tussen plannen, over duidelijke doelstellingen. Wat een natuurgebied moet worden, moet dat ook ongestoord kunnen worden, zonder dat andere politieke instellingen daar wat aan kunnen veranderen. Wat politici nu vaak doen heet ‘salamitactiek’. Twee kleine voorbeeldjes (je kan er overigens boeken mee vol schrijven).

Er moet een groot bos ten oosten van Benthuizen komen. Los van het feit of een bos in een polder hoort: iedereen blij want waar bos is, komt geen woningbouw en industrie, echt een stukje groen dus. In dat Bentwoud mag ook wat ‘rustige’ recreatie plaatsvinden. Iedereen nog steeds blij en instemmend.

Nu heeft een sluwe projectontwikkelaar gauw stukken land gekocht en stelt voor daar een golfbaan aan te leggen. Het hele Bentwoud is 1000 hectare groot, alleen al de golfbaan is 100 hectare, 10% dus. Dan nog bijgebouwen, restaurant, elders een manege (paarden worden in veel natuurgebieden geweigerd omdat ze de rust verstoren, maar als je een manege toestaat, moeten die dieren toch ook ergens kunnen draven?), er wordt aan kanoroutes gedacht (leuk idee, ergens moet je ze kunnen huren, je moet er ook mee kunnen varen dus dwars door het woud), fietsverhuur, je moet toch ergens ook een kopje thee of een frisdrankje kunnen drinken? En in grote delen van het woud mogen de honden toch wel loslopen?

Willen we iets van onze toch al zo zwaar beproefde natuur redden, dan heb je aaneengesloten stukken natuur nodig. Toen het Bentwoudplan werd gelanceerd, leek dat het geval te zijn. Nu worden er aan alle kanten stukken afgeknabbeld, de salamitactiek. Hoeveel procent ‘ongerepte’ natuur zal er uiteindelijk resteren? Ik zal het resultaat niet meer meemaken, maar mijn kinderen zullen over enkele decennia zonder enige twijfel moeten constateren dat de vrees van hun vader is uitgekomen.

Het tweede voorbeeld. In de Lagenwaardse Polder en in Polder Westgeer was het begrip ‘natuurwaarden’ geïntroduceerd. Dat houdt in dat boeren flinke beperkingen ondervinden bij hun bedrijfsvoering, in het belang van, in dit geval vooral, weidevogels, ganzen en kleine zwanen.

Terwijl links en rechts boeren stoppen omdat de politiek het voor hen onaantrekkelijk heeft gemaakt om hun bedrijf voort te zetten, terwijl de overblijvende boeren vaak geen raad weten met hun land (ze mogen toch niet meer melk verkopen dus meer koeien laten weiden heeft geen zin) en er on-polders snijmaïs opzetten, of tarwe, hebben politici weten te bereiken dat in het belang van een aantal jonge boeren de bestemmingsplannen zijn gewijzigd en dat het begrip ‘natuurwaarden’ is geschrapt. De natuur betaalt het gelag.

Ook hier weer: eerst worden plannen vastgesteld, later worden die weer gewijzigd. Betrouwbaar is de politiek niet. En vrijwel altijd ten koste van de natuur. Deze aflevering van Vogeldagboek is toch al veel te lang, dus zal ik deze keer niet ingaan op de vraag welke politieke partij(en) vooral verantwoordelijk zijn voor deze teloorgang. De partijen die in de eerste plaats voor geld kiezen en die daardoor verantwoordelijk zijn voor een dramatische en onherstelbare schade aan de schepping die Aarde heet.

Want hoe je het ook wendt of keert, welke prachtige argumenten je ook weet te verzinnen, als een levend organisme door ons toedoen uitsterft, komt het nooit meer terug. Of je nu in God gelooft of in de evolutie. Ik wil dat niet op mijn geweten hebben, want ik hoop dat mijn (achter)kleinkinderen nog volop kunnen genieten van alle onnavolgbare mooie scheppingen.

Vandaar mijn pleidooi voor veel meer samenhang tussen de plannen en de beslissingen. Vandaar mijn hoop dat politici over hun eigen politieke belangetjes heen willen stappen en duidelijk kiezen voor gebieden waar de natuur haar gang kan gaan. Samenhangende gebieden zodat de onmisbare uitwisseling tussen plant en dier mogelijk is. Dat daaromheen industrie en woningbouw en veeteelt en recreatie hun plaats moeten krijgen, is zonneklaar. Maar laten in Godsnaam politici nu eens begrijpen dat alles wat in de natuur verdwijnt, niet meer terugkomt. Laat ze handelen in de geest van de Schepper, al dan niet met hoofdletter geschreven. Laat ze oprecht tegen hun kinderen kunnen zeggen dat ook zij een spat Groen in hun Hart hebben.

Veel knobbelzwanen (Cygnus olor – Mute Swan) vandaag op de Amaliaplas in het Spookverlaat.

Het was vandaag een grauwe dag. Op de Starrevaart werd nog volop gevist, dus daar was weinig te beleven. Kleine zwanen: in de Grote Polder 28 (28+4), Drooggemaakte Grote Polder 9, Polder Nieuw Groenendijk 5 (4+1), Riethoornse Polder Noord 39 (28+11) en Polder Achthoven 13 (11+2). Op de Amaliaplas zwommen maar liefst 67 knobbelzwanen. Grote zilverreigers: De Wilck 1, Zwetpolder 1 en Westbroekpolder 1. In De Wilck zat de man slechtvalk, ook man slechtvalk op hoogspanningsmast 68 in de Lagenwaardse Polder.

Op de stam van een knotwilg aan de Mattenkade in Koudekerk aan den Rijn groeit deze grote gewone oesterzwam (Pleurotus ostreatus – Oyster Mushroom; top and bottom), foto’s van de boven- en de boeiende onderkant.