Auteur
Jaap de Roode

Uitgave
KNNV Uitgeverij 2025
240 pagina’s, 14,5 x 21 cm
ISBN 978 90 5011 974 0
€ 27,95

Ons hondje Itsy kauwt periodiek op grassprieten. Ze opeten doet ze nauwelijks, kennelijk gaat het haar uitsluitend om het sap. Ze is dan merkbaar niet in orde: geen eetlust, dunne ontlasting. Niet elk soort gras lijkt geschikt, ze zoekt het zorgvuldig uit; ik heb niet kunnen ontdekken welke grassoort haar voorkeur heeft.

Zelfmedicatie voor dieren! Wij mensen zijn te ver van de natuur afgedwaald om optimaal te profiteren van de geneeswerking van planten, van dieren, van schimmels. Bekend is dat diverse geneesmiddelen voor mensen uit de natuur zijn gehaald. Aspirine uit wilgenschors, vingerhoedskruid tegen hartkwalen, kinine uit de kinaboom tegen malaria, morfine van de papaver.

Minder bekend is dat alle dieren van nature, of door aanleren, hun ziektes bestrijden door ‘dierenmedicatie’. Ook dieren komen nu eenmaal in aanraking met ziekteverwekkende virussen, bacteriën, wormen en andere verschijnselen. Dieren zijn vindingrijk en hebben al miljoenen jaren allerlei methoden ontdekt om infectieziekten onder controle te houden, met een behoorlijk verfijnde vorm van geneeskunde, stelt de bioloog prof. dr. Jaap de Roode in zijn fascinerende boek Dokters van nature.

De mens kan profiteren van deze dierlijke dokters, voor de gezondheid van vee en huisdieren en wellicht ook voor hemzelf. Overigens zijn veel wetenschappelijke ontdekkingen van de laatste tijd herontdekkingen van traditionele kennis. Zijn boek is ‘een ontdekkingstocht door het dierenrijk en de medicijnkast die daar gehanteerd wordt’.

Een methode tegen ziektes is fumigatie waarbij dieren antiparasitaire substanties gebruiken. Vogels bijvoorbeeld leggen aromatische planten in hun nesten die mijten, teken en luizen doden. Mieren en bijen doen dat met antibiotische boomharsen. Het zijn vaak giftige stoffen die ook nadelen hebben. Toch ‘weten’ zieke dieren dat de voordelen van het gebruik daarvan opwegen tegen de nadelen en vinden ze geschikte middelen in een eindeloos aanbod van natuurlijke medicijnen.

Aan de basis van dit heel leesbare en boeiende boek ligt het onderzoek van De Roode naar de migratie van honderden miljoenen monarchvlinders van het noorden van Amerika naar het zuiden van Mexico, 4500 kilometer!

Veel vlinders sterven door een eencellige parasiet. De Roode kwam erachter dat het melksap in de frederiksbloem, een zijdeplant, bescherming bood tegen deze parasiet en dat besmette monarchvlinders hun eitjes bewust op deze plant afzetten zodat de rupsen kunnen profiteren van de giftige stof uit de frederiksbloem. Zo staat dit boek vol met intrigerende en bijna ongelooflijke voorbeelden van dierenmedicatie.