De reis van de Beagle

De_reis_van_de_Beagle.jpg

Auteur
Charles Darwin

Vertaling
Frank van der Knoop

Uitgave
KNNV Uitgeverij ,2017
480 pagina’s, 23 x 27,5 cm
ISBN 978 90 5011 621 3
€ 49,95

Oorspronkelijke titel
The Voyage of the Beagle:
The Illustrated Edition of Charles Darwin’s
Travel Memoir and Field Journal (2015)

De reis van de Beagle
De geïllustreerde editie van zijn beroemde reisverslag

Dit lijvige boek is het verslag dat Charles Darwin in 1845 schreef over zijn wereldomspannende expeditie van 1831 tot 1836, aangevuld met fragmenten uit Darwins latere werken en uit het reisverslag van de kapitein van de Beagle, Robert FitzRoy.

Zoals bekend is Darwin de grondlegger van de evolutietheorie, zoals hij deze heeft uiteengezet in zijn beroemde werk ‘Het ontstaan der soorten’. Die theorie vond haar basis in deze expeditie. Tijdens zijn bijna vijf jaar durende reis maakte hij voortdurend aantekeningen van geologische, biologische en natuurhistorische bevindingen, maar ook van mensen, plaatsen en gebeurtenissen.

In deze editie zijn de omgevingen, de planten, dieren en de mensen waarover Darwin in zijn verslag spreekt, voorzien van heel veel passende illustraties, in de vorm van tekeningen, kaarten en foto’s. Dat verlevendigt de beschrijvingen bijzonder goed.

Dit reisverslag is geen natuurboek. Darwin bespreekt wel degelijk de natuur die hij tegenkomt, maar dit vormt niet de hoofdmoot van de beschrijvingen. Het is een typisch voorbeeld van een verslag van ontdekkingsreizigers uit die periode: de westerse wetenschapper, die met verbazing al die bijzondere landschappen, natuur en mensen observeert. Darwin ontkomt niet aan de ‘ondeugd’ van zijn tijd, de Europese mens in ontwikkeling ver boven de lokale volken te plaatsen. Sommige volken betitelt hij zelfs als dom, lui of oorlogszuchtig.

Wat ook van die tijd is: voor wetenschappelijke doeleinden worden planten en dieren ‘verzameld’, om op te sturen naar Cambridge. Dat verzamelen betekent in het geval van dieren: doden. Zo schrijft Darwin dat hij die dag een condor heeft geschoten. Dat zou in deze tijd gelukkig niet meer ongestraft gaan.

Ook zie ik in zijn verslag veel aanknopingspunten met de beschrijvingen van Alexander Von Humboldt, een eerdere wetenschapper die Darwin flink heeft beïnvloed.

Voor de liefhebbers van negentiende-eeuwse reisverslagen van expedities naar verre streken en voor liefhebbers van natuurhistorie is dit een prachtig en een – gelet op de omvang en vormgeving – voordelig boek.

Ronald Klingers, 4 januari 2018